|| [37.v.] mechanicarum et vilium artifices viderentur, ex urbe edicto publico pellerentur, Octavianus Caesar honestarum artium professores, ac nominatim medicos et oratores, ut remanerent, excepit. Titus Vespasianus, cum ingenium ad quaecunque vellet promptissimum haberet, litteras et arma tractavit, aeque consilio bonus et manu paratus erat, Graece vero ita loquebatur et scribebat, ut natus in ipsa Graecia videretur, cantorque ac scriptor fuit egregius. Hadrianus, item amator litterarum, doctos et dignitatibus sublevavit et opibus perditavit, iniquum existimans illos non divites et honoratos esse, qui optimas disciplinas et optimos vivendi mores caeteros docerent, et ipse bonas omnes didicit artes. Modulator praeterea, caelator, pictor, fictor excellens fuit; ingenio autem quocunque || [38.r.] se verteret, omnia longe melius manu sua, quam qui in ea re periti artifices erant, fabricavit. Aurelium Alexandrum, qui et Mammeas appellatus est, ex Christiana matre natus, nulla res unquam adeo impedivit, quin die quavis temporis partem litteris, partem armis daret, historiarum vero scriptores atque poetas maxime coluit, metu ductus ne quid de se vituperandum ad posteros memorarent. Theodosius Iunior bonarum artium disciplinas didicit non solum ut sciret ac peritus videretur, verum ut sciens operaretur honesta et ingenium exerceret ad virtutem. Laboribus enim corpus, litteris vero dedit ingenium, dicens humanos sensus sic comprimi et castigari posse. Martianus litteras, quas iuvenis ac privato in statu contempserat, || [38.v.]

|| [37.v.] s a kézi- és más aljasb mesterségeket űzők a városból közhatározatilag kiútasíttatának: Octavianus Caesar a tisztes tudományok oktatóit, s név szerént az orvosokat és szónokokat, hogy megmaradjanak, e rendszabály alól kivette. Titus Vespasianus, mind arra amit akart, nagy elmetehetséggel bírván, a tudományokkal és fegyverekkel foglalkozott, tanácsban bölcs és tettrekész egyiránt vala, görögűl pedig akként beszélt és írt, mintha csak született görög volna, s énekes és író kitűnő vala. Hadrianus, szintén nagy barátja a tudományoknak, a túdósokat mind nagy tisztességekkel gyámolítá, mind kincsekkel gazdagítota, méltatlannak tartván, hogy azok, kik másokat a nemes tudományok- s a feddhetlen erkölcsökre oktatnak, birtok és tisztesség nélkűl legyenek; s ő maga a művészet minden nemével foglalkozott; azon kivül zenész, véső, képíró s szobrász kitűnő vala, s akár merre fordítá elméjét, || [38.r.] maga kezével sokkal ügyesebben csinált bármit is meg, mint az e téren gyakorlott művészek. Aurelius Alexandert, kit Mammeásnak is neveztek, keresztény anya gyermekét, sohasem gátolta semmi, hogy naponként ideje egy részét a tudományokra, a másikat meg’ fegyveres gyakorlatokra ne fordítsa, a történetirókat és költőket pedig nagy tiszteletben tartá, félvén nehogy valami becstelenítőt jegyezzenek fel róla az utóvilágnak. Az ifjabb Theodosius a tudományokkal nem csak azért foglalkozott, hogy ismerje és túdósnak látszassék, hanem hogy tudva, jeles dolgokat műveljen s elméjét az erényre gyakorolja; mert testét a fáradalmaknak, elméjét a tudományoknak szentelé, mondván: hogy az ember érzékeit elnyomni és fékezni eként lehet. Martianus, mint ifjú s magánember megveté || [38.v.]